Trong hoạt động nhập hàng, vận chuyển hàng hoá hiện nay, không ít doanh nghiệp đang phải đối mặt với các thách thức khi quản lý nhiều chặng vận chuyển rời rạc, mỗi chặng lại đi kèm thủ tục phức tạp và các rủi ro riêng. Trong bối cảnh đó, vận tải đa phương thức xuất hiện như một cầu nối giúp hợp nhất toàn bộ hành trình, hạn chế đứt gãy và giảm tải khối lượng công việc truyền thống. Vậy, vận tải đa phương thức là gì và mô hình này mang đến những ưu, nhược điểm nào cho doanh nghiệp? Ở bài viết này, Hệ thống Website Nhập Hàng sẽ phân tích rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò và giới thiệu các hình thức vận tải đa phương thức phù hợp, giúp doanh nghiệp xây dựng quy trình vận hành hiệu quả và an toàn hơn.
Vận tải đa phương thức là gì?
Vận tải đa phương thức (Multimodal Transport) hay vận tải liên hợp là hình thức vận chuyển hàng hóa kết hợp từ hai phương thức vận tải trở lên, thường là đường bộ, đường biển, đường hàng không hoặc đường sắt nhưng chỉ do một đơn vị chịu trách nhiệm toàn trình. Toàn bộ hành trình được quản lý dưới một chứng từ, một đầu mối, giúp doanh nghiệp đơn giản hóa quy trình vận hành và kiểm soát tốt tiến độ giao nhận.
Mô hình này đặc biệt phù hợp với các tuyến vận chuyển đường dài hoặc khối lượng hàng hóa lớn, nơi một phương tiện đơn lẻ không thể đáp ứng đồng thời các yêu cầu về tốc độ, tải trọng và mức độ tiếp cận. Bằng cách tận dụng ưu thế của từng phương thức vận tải, vận tải đa phương thức giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian vận chuyển, tối ưu chi phí và giảm thiểu rủi ro phát sinh trên từng chặng.
Đặc điểm của vận tải đa phương thức là gì?
Vận tải đa phương thức sở hữu nhiều đặc trưng giúp tối ưu hóa việc di chuyển hàng hóa trên những hành trình phức tạp và đa dạng về địa lý. Cụ thể:
- Kết hợp nhiều phương thức vận tải: Logistics và vận tải đa phương thức tận dụng linh hoạt đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy hoặc hàng không để đáp ứng yêu cầu về tốc độ, tải trọng và mức độ tiếp cận.
- Duy trì tính liên tục của hành trình: Các chặng vận chuyển được kết nối liền mạch, giúp giảm thời gian trung chuyển và đảm bảo giao nhận đúng lịch.
- Đòi hỏi sự phối hợp giữa các công ty vận tải đa phương thức: Nhiều đơn vị tham gia vào cùng một hành trình, yêu cầu sự liên kết chặt chẽ để quá trình vận chuyển diễn ra suôn sẻ.
- Tối ưu chi phí và tài nguyên: Lựa chọn phương tiện phù hợp cho từng chặng giúp giảm lãng phí, nâng cao hiệu suất và tối ưu tổng chi phí logistics.
- Phục vụ chuỗi cung ứng toàn cầu: Thủ tục hải quan trong vận tải đa phương thức được tinh gọn, tạo điều kiện để hàng hóa lưu chuyển hiệu quả từ nhà sản xuất đến nhiều thị trường khác nhau trên thế giới.
Vai trò vận tải đa phương thức
Vận tải đa phương thức giữ vai trò then chốt trong quy trình logistics hiện đại khi nó giúp kết nối liền mạch giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng. Bằng việc tối ưu hóa quy trình vận chuyển và rút ngắn thời gian giao nhận, mô hình vận tải đa phương thức giúp các doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh về cả chi phí lẫn chất lượng dịch vụ.
Không chỉ hỗ trợ vận chuyển những lô hàng có quy mô lớn, vận đơn vận tải đa phương thức còn mở rộng khả năng tiếp cận đến nhiều thị trường mà một phương tiện đơn lẻ khó đáp ứng. Nhờ tận dụng mạng lưới vận tải đa dạng, doanh nghiệp có thể đưa hàng hóa đến khách hàng trong và ngoài nước nhanh hơn, qua đó mở rộng cơ hội kinh doanh và nâng cao vị thế trong thương mại quốc tế.
Ưu và nhược điểm của vận tải đa phương thức
Vận tải đa phương thức gồm hai loại chính: vận tải đa phương thức quốc tế và vận tải đa phương thức nội địa. Vận tải đa phương thức nội địa được thực hiện trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam, còn vận tải đa phương thức quốc tế xuất phát từ nơi nhận hàng tại Việt Nam đến địa điểm giao trả ở nước ngoài và ngược lại.
Với định nghĩa này, có thể thấy vận tải đa phương thức sở hữu nhiều ưu điểm và cũng tồn tại một số hạn chế sau đây:
Ưu điểm khi áp dụng quy trình vận tải đa phương thức:
- Đơn giản hóa thủ tục với một hợp đồng và một chứng từ cho vận chuyển đa phương thức, giúp doanh nghiệp nội địa lẫn quốc tế rút ngắn thời gian xử lý và tối ưu quy trình logistics.
- Một đơn vị chịu trách nhiệm xuyên suốt, tạo sự an tâm về mức độ an toàn của hàng hóa trên toàn hành trình, bất kể vận chuyển trong nước hay qua biên giới.
- Quản lý vận tải đa phương thức dễ dàng do chỉ có một bên phụ trách và cam kết tiến độ giao nhận, giảm nguy cơ đơn hàng bị thất lạc hoặc chậm trễ.
- Vận chuyển được nhiều loại hàng với khối lượng lớn, phù hợp cho nhu cầu mở rộng thị trường và tối ưu hóa mạng lưới logistics quốc tế.
- Giảm chi phí và thời gian điều phối, đồng thời nâng cao khả năng theo dõi, giám sát hàng hóa ở từng chặng vận chuyển.
- Thuận lợi trong lập kế hoạch chi phí, nhân sự và lịch trình, cùng ưu thế được hỗ trợ hải quan với chứng từ vận tải đa phương thức như FBL trong nhiều tuyến quốc tế.
Một số nhược điểm của vận tải đa phương thức ở Việt Nam lẫn quốc tế bao gồm:
- Phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng vận tải, điều mà mô hình vận tải đa phương thức ở Việt Nam và một số tuyến quốc tế vẫn chưa đáp ứng đồng bộ.
- Không phù hợp với hàng dễ hư hỏng vì thời gian chuyển tải qua nhiều phương tiện có thể ảnh hưởng đến chất lượng.
- Vướng mắc pháp lý giữa các quốc gia do quy định vận tải quốc tế chưa đồng nhất hoàn toàn.
- Tăng tần suất kiểm tra tại các điểm trung chuyển dẫn đến kéo dài thời gian xử lý trong một số trường hợp.
- Tốc độ vận chuyển có thể chậm hơn, nhất là khi phụ thuộc vào lịch trình phương tiện hoặc yếu tố thời tiết trên các tuyến biển – bộ – hàng không.
Các mô hình vận tải đa phương thức phổ biến hiện nay
Hoạt động logistics hiện đại ứng dụng nhiều mô hình vận tải đa phương thức khác nhau tùy theo yêu cầu về tốc độ, chi phí, đặc tính hàng hóa và tuyến vận chuyển. Dưới đây là những mô hình vận chuyển đa phương thức được sử dụng phổ biến trong thương mại quốc tế lẫn nội địa.
Mô hình vận tải đường biển – vận tải hàng không (Sea – Air)
Mô hình Sea – Air tận dụng lợi thế chi phí thấp của đường biển và tốc độ vượt trội của đường hàng không, đặc biệt phù hợp với hàng hóa giá trị cao hoặc mang tính thời vụ như điện tử, thời trang, đồ chơi. Sự kết hợp này giúp doanh nghiệp vừa tiết kiệm ngân sách vừa đáp ứng hạn giao hàng gấp.
Ví dụ vận tải đa phương thức Sea – Air: Một lô hàng thiết bị điện tử được vận chuyển bằng tàu biển đến Singapore để giảm chi phí. Từ đây, hàng được chuyển sang vận tải hàng không để kịp tiến độ giao cho hệ thống phân phối tại châu Âu trong mùa cao điểm.
Mô hình vận tải bộ – vận tải hàng không (Road – Air)
Sự kết hợp giữa tính cơ động của đường bộ và tốc độ của đường hàng không mang đến giải pháp linh hoạt cho các tuyến vận chuyển cần thu gom hàng từ nhiều điểm khác nhau. Hàng được đưa bằng xe tải đến sân bay, sau đó tiếp tục di chuyển bằng máy bay đến quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác.
Ví dụ: Doanh nghiệp kinh doanh vận tải đa phương thức cần gửi nhiều kiện hàng từ Đà Nẵng đi Tokyo. Xe tải sẽ thu gom hàng và đưa đến sân bay Nội Bài. Sau chuyến bay quốc tế, một đơn vị cung cấp dịch vụ vận tải đa phương thức tại Nhật tiếp nhận và giao hàng đến trung tâm phân phối cuối cùng.
Mô hình vận tải đường sắt – vận tải bộ (Railroad)
Tổ hợp vận tải này phát huy ưu điểm an toàn, ổn định của đường sắt cùng sự cơ động của đường bộ. Doanh nghiệp thường sử dụng mô hình Railroad cho các lô hàng container hoặc trailer cần di chuyển đường dài nhưng vẫn phải linh hoạt ở chặng đầu và chặng cuối.
Ví dụ: Container hàng hóa được kéo bằng trailer đến ga Sóng Thần. Sau đó, container được đưa lên tàu hỏa để vận chuyển đến ga Lào Cai trước khi tiếp tục được xe tải kéo tới kho của người nhận.
Mô hình vận tải đường sắt / đường bộ / vận tải nội thủy – vận tải đường biển (Rail/Road/Inland waterway – Sea)
Đây là mô hình được ứng dụng rộng rãi nhất trong xuất nhập khẩu. Hàng hóa được vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt hoặc đường thủy nội địa đến cảng biển, sau đó tiếp tục hành trình bằng tàu biển đến nước nhập khẩu và phân phối nội địa bằng phương tiện phù hợp.
Ví dụ: Một doanh nghiệp tại Bắc Ninh vận chuyển container bằng xe tải đến cảng Hải Phòng. Tại đây, hàng được xếp lên tàu biển đi Thượng Hải, rồi được chuyển tiếp vào nội địa Trung Quốc bằng đường sắt để đến khu công nghiệp Phụng Hiền thông qua các công ty vận tải đa phương thức.
Mô hình cầu lục địa (Land Bridge)
Mô hình Land Bridge hoạt động như một “cây cầu” trên đất liền, kết nối hai tuyến vận tải biển ở hai đại dương khác nhau. Hàng hóa đi bằng đường biển đến một lục địa, tiếp tục di chuyển bằng đường bộ hoặc đường sắt xuyên lục địa trước khi tiếp tục vận chuyển bằng tàu biển.
Ví dụ: Hàng xuất từ Nhật Bản đi châu Âu có thể cập cảng tại Bờ Tây Hoa Kỳ, sau đó được vận chuyển xuyên Mỹ bằng đường sắt đến Bờ Đông, rồi tiếp tục lên tàu biển để sang châu Âu.
Ngoài các mô hình trên, doanh nghiệp còn có thể sử dụng Mini Bridge và Micro Bridge – là những mô hình kết hợp giữa vận tải biển và đường sắt, trong đó điểm đến cuối cùng có thể là cảng biển thứ hai hoặc khu công nghiệp nằm sâu trong nội địa.
Những rủi ro trong vận tải đa phương thức
Mặc dù vận tải đa phương thức mang lại nhiều lợi ích nhưng việc kết nối nhiều đơn vị vận tải cũng kéo theo các rủi ro trong vận tải đa phương thức mà doanh nghiệp cần chủ động kiểm soát như:
- Sự cố và chậm trễ trong quá trình vận chuyển: Phát sinh từ thời tiết, kẹt cảng, thay đổi lịch trình hoặc sự cố kỹ thuật trên từng phương tiện vận tải.
- Dễ xảy ra mất mát và hư hỏng hàng hóa: Rủi ro tăng lên do phải qua nhiều chặng xếp dỡ và chuyển tải giữa các phương tiện.
- Rủi ro liên quan đến thủ tục và giấy tờ: Sai sót trong chứng từ, tài liệu vận tải đa phương thức hoặc lỗi khai báo có thể gây chậm trễ thông quan và phát sinh chi phí bổ sung.
- Rủi ro về sự phối hợp giữa các công ty vận tải: Thiếu đồng bộ trong trao đổi thông tin quản trị vận tải đa phương thức dễ dẫn đến trễ hẹn, nhầm lẫn hoặc đứt gãy hành trình.
- Rủi ro về việc thay đổi giá cước và chi phí vận tải đa phương thức: Biến động cước tàu, cước xăng dầu hoặc phí phụ thu khiến doanh nghiệp khó dự đoán chi phí thực tế.
- Các thiếu sót xảy ra trong quản lý thông tin và dữ liệu: Dữ liệu không được cập nhật kịp thời gây ảnh hưởng đến khả năng theo dõi hành trình và ra quyết định.
- Khó khăn trong quản lý tài liệu và hợp đồng vận chuyển: Nhiều bên tham gia khiến việc kiểm soát hợp đồng vận tải đa phương thức, điều khoản trách nhiệm và chứng từ đi kèm trở nên phức tạp hơn.
Giải pháp quản lý vận tải đa phương thức an toàn, hiệu quả với MONA TMS
Trong bối cảnh logistics ngày càng phát triển và quá trình vận chuyển phải linh hoạt qua nhiều phương thức khác nhau, doanh nghiệp đang đối mặt với không ít thách thức như kiểm soát tiến độ giao hàng, đồng bộ thông tin giữa các bên vận tải, tối ưu chi phí và đảm bảo an toàn hàng hóa xuyên suốt hành trình. Để vượt qua những khó khăn này, doanh nghiệp cần một giải pháp quản lý vận tải toàn diện và hiệu quả.
Từ những vấn đề trên, MONA TMS được phát triển để giải quyết những bài toán khó khăn đó, mang đến một hệ thống quản lý vận tải thông minh, tự động, giúp tối ưu hóa lộ trình, giám sát tiến độ và nâng cao hiệu quả hoạt động. Với phần mềm quản lý doanh nghiệp vận tải này, doanh nghiệp không chỉ kiểm soát chi phí mà còn đảm bảo giao hàng đúng tiến độ, nâng cao trải nghiệm khách hàng và gia tăng lợi nhuận bền vững.
Những tính năng nổi bật giúp MONA TMS trở thành giải pháp tối ưu cho vận tải đa phương thức:
- Quản lý đơn hàng và vận đơn tập trung: Phần mềm tiếp nhận đơn hàng cho phép tạo, import và xử lý đơn hàng nhanh chóng, theo dõi đầy đủ trạng thái từng vận đơn theo hành trình đa chặng, hạn chế sai sót chứng từ và rủi ro phát sinh trong quá trình chuyển tải.
- Theo dõi và giám sát thời gian thực: Hệ thống GPS tracking và cập nhật trạng thái tự động giúp doanh nghiệp quan sát vị trí hàng hóa theo thời gian thực, kịp thời xử lý chậm trễ, sự cố hoặc thay đổi lịch trình.
- Tối ưu hóa lộ trình và điều phối vận tải thông minh: MONA TMS tự động đề xuất tuyến đường tối ưu, hỗ trợ gom đơn, phân bổ xe hợp lý và điều phối phương tiện phù hợp cho từng chặng vận tải (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường hàng không), từ đó tiết kiệm nhiên liệu và rút ngắn thời gian giao nhận.
- Quản lý đội xe, tài xế và phương tiện toàn diện: Quản lý phương tiện vận tải chặt chẽ, lưu trữ hồ sơ xe, lịch bảo dưỡng, tải trọng, phân công tài xế theo năng lực và lịch trình thực tế, hỗ trợ tài xế cập nhật trạng thái giao hàng qua ứng dụng di động.
- Quản lý kho bãi và trung chuyển hàng hóa: Dành cho mô hình vận tải có nhiều điểm trung chuyển. Hệ thống quản lý kho hỗ trợ check-in và check-out, quản lý tồn kho, phân loại lô hàng và đảm bảo kiểm soát chính xác từng giai đoạn xuất, nhập và lưu kho.
- Báo cáo, đối soát chi phí và phân tích hiệu suất: Tổng hợp chi phí theo tuyến, phương tiện hoặc khách hàng, hỗ trợ doanh nghiệp theo dõi lãi lỗ từng hành trình, đồng thời đánh giá hiệu suất giao hàng, tỷ lệ trễ, tỷ lệ giao thành công để tối ưu chiến lược vận hành.
Nhìn chung, vận tải đa phương thức đang giữ vai trò ngày càng quan trọng trong hoạt động logistics khi giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian vận chuyển, tối ưu chi phí và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường trong nước lẫn quốc tế. Để khai thác tối đa giá trị của mô hình này, doanh nghiệp cần một hệ thống quản lý vận tải đủ mạnh, đảm bảo kiểm soát toàn trình và giảm thiểu rủi ro ở từng chặng vận chuyển. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp vận hành thông minh và phù hợp với nhu cầu thực tế, MONA TMS luôn sẵn sàng đồng hành, tư vấn và xây dựng lộ trình tối ưu cho doanh nghiệp.
